در روز سهشنبه ۲ جولای (۱۲ تیر ۱۴۰۳)، بازار ارزهای دیجیتال، بهویژه بیتکوین، اصلاح قیمت را از محدوده ۶۳ هزار دلار آغاز کرد. این اتفاق همزمان با اعلام دولت آلمان مبنی بر فروش بخشی از بیتکوینهای خود رخ داد. آلمان شروع به انتقال ۲۷۰۰ بیتکوین کرد.
اصلاح جدی بازار زمانی شدت گرفت که صرافی ورشکسته مونتگاکس اعلام کرد قصد دارد برای بازپرداخت بدهی مشتریانش، بیتکوینهای خود را به صرافی منتقل کند. این امر باعث شد قیمت بیتکوین از حدود ۶۰ هزار دلار به ۵۳،۳۰۰ دلار کاهش یابد.
با این حال، در حال حاضر قیمت بیتکوین کمی بهبود یافته و به ۵۶ هزار دلار رسیده است. در این مطلب قصد داریم تا این صرافی و اتفاقات پشت پرده آن را بررسی کنیم.
Mt. Gox قصد دارد در مجموع 142,000 بیتکوین و 143,000 واحد بیتکوین کش به همراه 69 میلیارد ین ژاپنی (معادل 500 میلیون دلار) به مشتریان خود بازپرداخت کند. این رقم تقریباً نیمی از ارزش کل بیتکوینهای سرقت شده در سال 2014 را شامل میشود.
مشتریان Mt. Gox میتوانند انتخاب کنند که بیتکوین خود را به صورت کامل دریافت کنند یا معادل ارز فیات آن را (به ین ژاپنی) دریافت کنند.
بازپرداختها به صورت مرحلهای و در طی سه ماه انجام خواهد شد. انتظار میرود فرآیند کامل بازپرداخت تا سپتامبر 2024 (مهرماه 1403) به پایان برسد.
آیا میدانستید که Mt. Gox در ابتدا برای هدفی کاملاً متفاوت ایجاد شده بود؟ این پلتفرم در سال 2006 توسط جد مککالب، برنامهنویس و کارآفرین آمریکایی، با هدف ایجاد یک سایت برای مبادله کارتهای بازی “Magic: The Gathering” راهاندازی شد. نام Mt. Gox در واقع مخفف عبارت “Magic: The Gathering Online eXchange” است.
اما چگونه یک سایت مبادله کارتهای بازی به بزرگترین صرافی بیتکوین جهان تبدیل شد؟ در سال 2010، با رشد محبوبیت بیتکوین، مککالب تصمیم گرفت سایت را به یک پلتفرم مبادله ارز دیجیتال تبدیل کند. این تغییر مسیر، نقطه عطفی در تاریخ ارزهای دیجیتال محسوب میشود.
پس از تغییر کاربری، Mt. Gox به سرعت محبوبیت پیدا کرد. در سال 2011، مککالب مالکیت صرافی را به مارک کارپلس، یک برنامهنویس فرانسوی مقیم ژاپن، واگذار کرد. تحت مدیریت کارپلس، Mt. Gox به سرعت رشد کرد و تا سال 2013، حدود 70% از تمام معاملات بیتکوین جهان را پردازش میکرد.
این رشد سریع را میتوان به عواملی چون سهولت استفاده، نقدینگی بالا و اعتماد کاربران نسبت داد. اما آیا این موفقیت پایدار بود؟
در سال 2014، دنیای ارزهای دیجیتال با خبر ورشکستگی مونتگاکس (Mt. Gox)، بزرگترین صرافی بیتکوین در آن زمان، لرزید. این رویداد تکاندهنده، ناشی از هک شدن و سرقت 850,000 بیتکوین، ضررهای مالی هنگفتی را به مشتریان صرافی تحمیل کرد و اعتماد به نفس را در این صنعت نوپا به شدت خدشهدار کرد.
پس از سالها کشمکشهای حقوقی و بلاتکلیفی، سرانجام نوری از امید در تاریکی پدیدار شد. در اواخر سال 2021، طلبکاران و دادگاه منطقهای توکیو به توافقی برای احیای Mt. Gox و پرداخت غرامت به مشتریان آسیبدیده دست یافتند. این توافق تاریخی، نقطه عطفی در این پرونده طولانی و پیچیده به شمار میرود.
Mt. Gox به عنوان یک صرافی متمرکز عمل میکرد. کاربران میتوانستند حسابهایی ایجاد کنند، ارزهای فیات (مانند دلار یا یورو) را واریز کرده و بیتکوین خریداری کنند یا برعکس. صرافی به عنوان واسطه عمل میکرد و از هر معامله کارمزدی دریافت میکرد.
یکی از ویژگیهای مهم Mt. Gox، سیستم نگهداری سرد (Cold Storage) بود که بخش عمدهای از بیتکوینهای کاربران را در کیف پولهای آفلاین نگهداری میکرد. این روش در آن زمان یک نوآوری در زمینه امنیت محسوب میشد، اما آیا کافی بود؟
محبوبیت Mt. Gox به سرعت افزایش یافت. در اوج فعالیت خود، این صرافی میزبان صدها هزار کاربر از سراسر جهان بود. حجم معاملات روزانه به میلیونها دلار میرسید و Mt. Gox به نوعی معیار قیمتگذاری بیتکوین در سطح جهانی تبدیل شده بود.
این رشد سریع، اگرچه هیجانانگیز بود، اما چالشهای خاص خود را نیز به همراه داشت. آیا زیرساختهای فنی و امنیتی Mt. Gox برای مدیریت این حجم از معاملات آماده بود؟
اولین نشانههای جدی مشکلات امنیتی Mt. Gox در ژوئن 2011 آشکار شد. هکرها موفق شدند با دسترسی به یک حساب کاربری با مجوزهای بالا، قیمت بیتکوین را به شدت کاهش دهند و هزاران بیتکوین را به قیمت بسیار پایین خریداری کنند.
این حادثه باعث توقف موقت فعالیتهای صرافی شد و اولین ترکها را در اعتماد کاربران ایجاد کرد. اما این تازه آغاز مشکلات بود.
بزرگترین ضربه به Mt. Gox در فوریه 2014 وارد شد. صرافی اعلام کرد که حدود 850,000 بیتکوین (معادل حدود 450 میلیون دلار در آن زمان) را از دست داده است. این مقدار شامل حدود 750,000 بیتکوین متعلق به مشتریان و 100,000 بیتکوین متعلق به خود صرافی بود.
این رویداد شوک بزرگی به جامعه ارزهای دیجیتال وارد کرد. چگونه ممکن بود چنین حجم عظیمی از ارز دیجیتال به سرقت برود؟ آیا این نشاندهنده ضعفهای اساسی در سیستمهای امنیتی Mt. Gox بود؟
پس از اعلام هک بزرگ، Mt. Gox در 28 فوریه 2014 رسماً اعلام ورشکستگی کرد. این خبر مانند بمبی در دنیای ارزهای دیجیتال منفجر شد. قیمت بیتکوین به شدت سقوط کرد و در مدت کوتاهی حدود 36% از ارزش خود را از دست داد.
بازار در شوک فرو رفت. بسیاری از سرمایهگذاران که سرمایه قابل توجهی را در Mt. Gox از دست داده بودند، به دنبال راهی برای بازیابی داراییهای خود بودند. اما آیا امیدی برای بازگشت این سرمایهها وجود داشت؟
حادثه Mt. Gox ضربه سنگینی به اعتماد سرمایهگذاران به صنعت ارزهای دیجیتال وارد کرد. بسیاری از افراد که تازه با این فناوری آشنا شده بودند، دچار تردید شدند. آیا ارزهای دیجیتال واقعاً امن هستند؟ آیا میتوان به صرافیهای متمرکز اعتماد کرد؟
این رویداد همچنین باعث شد تا توجه بیشتری به مسائل امنیتی و نظارتی در حوزه ارزهای دیجیتال معطوف شود. رگولاتورها در سراسر جهان شروع به بررسی دقیقتر این صنعت کردند.
پس از اعلام ورشکستگی Mt. Gox، توجهها به سمت مدیرعامل آن، مارک کارپلس، جلب شد. در آگوست 2015، کارپلس توسط پلیس ژاپن دستگیر شد. او به اتهام دستکاری در دادههای کامپیوتری و سوء استفاده از وجوه مشتریان متهم شد.
دادگاه کارپلس یکی از پرسروصداترین پروندههای قضایی مرتبط با ارزهای دیجیتال بود. او ادعا میکرد که قربانی هک شده و در سرقت بیتکوینها نقشی نداشته است. اما آیا دادگاه این ادعا را میپذیرفت؟
علاوه بر ژاپن، مقامات قضایی در چندین کشور دیگر نیز تحقیقات خود را در مورد حادثه Mt. Gox آغاز کردند. پلیس فدرال آمریکا FBI پروندهای را در این زمینه گشود و تلاشهایی برای ردیابی بیتکوینهای سرقت شده آغاز شد.
این تحقیقات بینالمللی نشاندهنده اهمیت جهانی این پرونده و تأثیر آن بر صنعت ارزهای دیجیتال بود. آیا این همکاریهای بینالمللی میتوانست به حل معمای Mt. Gox کمک کند؟
پس از سالها کشمکش قانونی، در سال 2018 دادگاه ژاپن تصمیم گرفت پرونده Mt. Gox را از حالت ورشکستگی به «بازسازی مدنی» تغییر دهد. این تصمیم امیدی تازه در دل مشتریانی که سرمایه خود را از دست داده بودند، زنده کرد.
بازسازی مدنی به چه معناست؟ در این روش، به جای تسویه کامل داراییهای شرکت، تلاش میشود تا با یک برنامه منظم، بخشی از خسارات جبران شود. اما آیا این روش میتوانست رضایت تمام طلبکاران را جلب کند؟
در حال حاضر، فرآیند بازپرداخت به مشتریان Mt. Gox همچنان ادامه دارد. در سال 2021، طرحی برای بازپرداخت تصویب شد و انتظار میرود از سال 2024، پرداختها به طلبکاران آغاز شود.
اخیراً، خبرهایی مبنی بر انتقال حدود 47,000 بیتکوین به یک کیف پول جدید منتشر شده که احتمالاً بخشی از آمادهسازی برای شروع بازپرداختهاست. این اخبار باعث ایجاد نوساناتی در بازار ارزهای دیجیتال شده است.
اما سوال اینجاست: آیا این بازپرداختها میتواند خسارات وارده به اعتماد سرمایهگذاران را جبران کند؟ و آیا صنعت ارزهای دیجیتال از این تجربه تلخ درس گرفته است؟
حادثه Mt. Gox به روشنی نشان داد که امنیت باید در اولویت اول هر پلتفرم مالی، به ویژه در حوزه ارزهای دیجیتال، قرار گیرد. این رویداد باعث شد تا صرافیهای دیگر سرمایهگذاری قابل توجهی در زیرساختهای امنیتی خود انجام دهند.
امروزه، استفاده از کیف پولهای سرد، احراز هویت دو مرحلهای، و حسابرسیهای منظم امنیتی به استاندارد صنعت تبدیل شده است. اما آیا این اقدامات کافی است؟ چگونه میتوان اطمینان حاصل کرد که حادثهای مشابه Mt. Gox تکرار نخواهد شد؟
یکی دیگر از درسهای مهم حادثه Mt. Gox، نیاز به نظارت و قانونگذاری مناسب در صنعت ارزهای دیجیتال بود. پس از این رویداد، بسیاری از کشورها قوانین سختگیرانهتری را برای فعالیت صرافیهای ارز دیجیتال وضع کردند.
این قوانین شامل الزامات سرمایهای، گزارشدهی منظم، و رعایت استانداردهای امنیتی خاص میشود. اما سوال اینجاست: آیا میتوان تعادلی بین نوآوری و امنیت در این صنعت نوظهور برقرار کرد؟
داستان Mt. Gox، با تمام فراز و نشیبهایش، یکی از تأثیرگذارترین رویدادها در تاریخ ارزهای دیجیتال است. این حادثه نه تنها زندگی هزاران سرمایهگذار را تحت تأثیر قرار داد، بلکه مسیر توسعه کل صنعت را نیز تغییر داد.
امروز، در حالی که فرآیند بازپرداخت به مشتریان Mt. Gox همچنان ادامه دارد، درسهای آموخته شده از این تجربه همچنان راهنمای عمل برای فعالان این حوزه است. اهمیت امنیت، شفافیت، و نظارت مناسب، میراث ماندگار Mt. Gox برای صنعت ارزهای دیجیتال است.
اما سوال نهایی این است: آیا صنعت ارزهای دیجیتال واقعاً از این تجربه درس گرفته است؟ و آیا میتوانیم مطمئن باشیم که چنین حادثهای دیگر تکرار نخواهد شد؟ پاسخ به این سوالات، مسیر آینده صنعت ارزهای دیجیتال را شکل خواهد داد.
ارشد روابط بینالملل خوندم که قبلاً برای سایتهای سیاسی قلم میزدم. اما دنیای رمزارزها و بلاکچین آنقدر مرا مجذوب خود کرد که تصمیم گرفتم مسیر شغلیام را تغییر ...