صرافیدر دنیای پرچمدار تکنولوژی اطلاعات وارد یک دوران جدید شده‌ایم که ارزهای دیجیتال نقش مهمی در اقتصاد جهانی و سیستم مالی ایفا می‌کنند. این ارزها، به عنوان یک شکل جدید از دارایی‌ها، بسیاری را جذب نموده‌اند. در این زمینه، صرافی متمرکز به عنوان نقطه ارتباطی بین دنیای ارزهای دیجیتال و ارزهای سنتی به وجود آمده است.
در این مقاله، به بررسی عمیق‌تر مفهوم صرافی متمرکز خواهیم پرداخت و عملکرد، ویژگی‌ها، چالش‌ها و راه‌های جایگزین آن در دنیای ارزهای دیجیتال را بررسی خواهیم کرد. این مقاله، به شما کمک خواهد کرد تا تصمیم بهتری در انتخاب یک صرافی برای معاملات ارزهای دیجیتال خود بگیرید و مفاهیم اساسی این حوزه را بهتر درک کنید.
با گسترش فناوری و ظهور ارزهای دیجیتال، نیاز به زیرساخت‌هایی برای مبادله و مدیریت این ارزها به وجود آمده است. صرافی‌های متمرکز یا به اختصار CEX، به منظور فراهم کردن بستری برای مبادله ارزهای دیجیتال به فیات و بالعکس ایجاد شده‌اند.
مفهوم متمرکز در اینجا به معنای استفاده از واسطه‌ای برای انجام تراکنش‌ها اشاره دارد. صرافی متمرکز یک بستر آنلاین است که امکان مبادله ارزهای دیجیتال را بین افرادی که به اینترنت متصل هستند، فراهم می‌کند؛ البته هدف اصلی استفاده از این نوع صرافی‌ها، خرید ارزهای دیجیتال از طریق ارزهای فیات و ارزهای کشوری است. این بسترها توسط شرکت‌های خصوصی، مدیریت و بهره‌برداری می‌شوند و در حدود مقررات منطقه جغرافیایی مربوطه، فعالیت می‌کنند.
برای استفاده از این نوع صرافی‌ها، کاربران نیاز به ایجاد حساب و ثبت‌نام دارند و بسیاری از آن‌ها از کاربران خود برای انجام معاملات، احراز هویت (KYC/AML) می‌خواهند.
معرفی ارزهای دیجیتال به بازار، فرصت‌هایی را برای تجارت و سرمایه‌گذاری فراهم کرده است. یکی از چالش‌های اصلی در بازار ارزهای دیجیتال، نیاز به تبادل بین ارزهای دیجیتال و ارزهای سنتی است. صرافی‌های متمرکز برای ممکن ساختن این مبادلات به وجود آمدند. زیرا در محیط‌های غیرمتمرکز، که امکان دسترسی به ارزهای دیجیتال را بدون احراز هویت ارائه می‌دهند، امکان مبادله با ارزهای سنتی به طور مستقیم وجود ندارد.
صرافی‌های متمرکز، به عنوان بسترهای معاملاتی ارزهای دیجیتال، از مزایایی برخوردار هستند که تجربه معامله‌گران و سرمایه‌گذاران را بهبود می‌بخشد. این بسترها به واسطه نقدینگی‌های قوی، تنوع ارزها و ویژگی‌های کاربرپسند، جایگاه ویژه‌ای در جامعه ارزهای دیجیتال دارند. با این حال، متاسفانه صرافی‌های متمرکز با چالش‌ها و مشکلات اساسی مواجه هستند.
اکثر صرافی‌های متمرکز، هر نوع فعالیتی را انجام می‌دهند تا به همراه سهامداران و سرمایه‌گذاران اصلی و ابتدایی‌شان، بهره‌وری مالی بیشتری دست یابند حتی اگر باعث نابودی سرمایه کاربرانشان شوند.
صرافی‌های متمرکز، اغلب کاربران را ملزم به تکمیل مراحل احراز هویت، مانند ارائه اطلاعات شخصی و اسناد شناسایی می‌کنند.
برای مثال، صرافی متمرکز کوین‌بیس (Coinbase) اطلاعات حساب کاربران را بنا به درخواست سازمان امور مالیاتی به این سازمان ارائه داد و همین که در این کشور مجبور به اطاعت از دستورات دولت حاکم است برایش توجیه کافی بود علیرغم اینکه در قرارداد به صراحت چنین چیزی را عنوان نکرده بود و همین ابهام و عدم اطلاع رسانی، موجب نارضایتی عده زیادی شد.
افراد متاثره تلاش کردند تا از طریق شکایات خود در برابر کوین‌بیس اقدام کنند، اما این صرافی با بهره‌گیری از جزئیاتی در قرارداد خود، اقدامات خود را توجیه کرد. تجمع اطلاعات هویتی کاربران در یک جا، ممکن است به هدفی برای سوء‌استفاده‌گران تبدیل شده و افشای این مجموعه اطلاعات می‌تواند به مشکلات جدی برای کاربران منجر شود.
صرافی‌های متمرکز تحت نظارت‌های مختلف قرار دارند و تغییرات در مقررات یا قوانین می‌تواند به مشکلاتی برای آن‌ها منجر شود. کاربران نیز باید به خطرات احتمالی در این زمینه توجه کنند.
کاربران در این صرافی‌ها به در دسترس بودن و عملکرد صرافی‌ها وابسته‌اند. اگر مشکلات فنی یا دسترسی پیش آید، کاربران دچار مشکل می‌شوند.
اغلب صرافی‌های متمرکز، هدف حملات هکری قرار می‌گیرند و دلایلی مانند ضعف امنیتی، ناکارآمدی در نگهداری اطلاعات کاربران و نقص‌های فنی می‌توانند این مشکل را تشدید کنند. حتی اگر مورد حمله قرار نگیرند، بسیاری از آن‌ها از طریق کلاهبرداری‌ها یا رفتارهای نامناسب به سرمایه‌گذاران آسیب می‌زنند.
برای مثال، ارز لونا که زمانی به عنوان یکی از محبوب‌ترین ارزهای بازار شناخته می‌شد، ناگهان با یک سقوط بی‌سابقه در دنیای ارزهای دیجیتال روبرو شد. بعد از فروپاشی شبکه ترا، چهارمین صرافی بزرگ ارزهای دیجیتال جهان که تا اوایل نوامبر به عنوان یک صنعت پایدار محسوب می‌شد، با یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های سال ۲۰۲۲ روبرو شد. ورشکستگی صرافی FTX به دلیل قمار و سرمایه‌گذاری‌های پرریسک، باعث سلب اعتماد بسیاری از فعالان حوزه رمزارز شد.
این وضعیت نشانگر مشکلات مرتبط با استفاده از صرافی‌های متمرکز می‌شود؛ متاسفانه، نگهداری دارایی‌ها در صرافی‌های متمرکز، به معنای واگذاری کنترل دارایی‌ها و کلیدهای خصوصی به صرافی‌ها است. سوءاستفاده از دارایی‌های کاربران FTX، توسط سم بنکمن فرید و همکارانش، با همین روش انجام شده بود. پس از بحران FTX، شرکت‌های واسطه‌ی دیگری نیز، از جمله جنسیس، صرافی جمنای، پلتفرم بلاک‌فای و سایر پلتفرم‌های مشابه، تحت تاثیر این آسیب‌پذیری قرار گرفتند.
صرافی‌ها تبلیغ به ترید می‌کنند چون با پورسانت‌های معاملات زنده هستند.
اکثر صرافی‌های متمرکز با تبلیغات و دادن انگیزه‌های واهی، در گذشته مشکلات جدی برای کاربران خود ایجاد کرده‌اند. تریدهای مارجین که رسما در این بازار مثل سرطان است. برخی از صرافی‌ها مارجین و تریدهای با اهرم بالا ارائه می‌دهند که می‌تواند به ضرر و آسیب جدی برای کاربران منجر شود. این نوع ترید ممکن است کاربران آماتور را به سمت تصوری که با استفاده از اهرم‌های بالا به سرعت ثروتمند می‌شوند، سوق دهد. اما در واقع، ارائه اهرم‌های بالا مثل 50x و 100x یک نوع کلاهبرداری بزرگ است؛ زیرا با یک نوسان کوچک، نابودی کل سرمایه اتفاق می‌افتد.
صرافی‌های متمرکز معمولا با تبلیغات بزرگ و بیلبوردهای چشم‌گیر درباره خدمات خود در بازار ظاهر می‌شوند. آن‌ها ارزهای بی‌ثبات و بی‌ارزش را به عنوان فرصت‌های سودآور تبلیغ می‌کنند و اغلب در ابتدای عرضه، تخفیفات جذابی مانند حذف یا کاهش کارمزدها ارائه می‌دهند تا کاربران جذب شوند. اما پس از مدتی، با دریافت پورسانت‌های بالا و شرایط نامعلوم معاملات باعث ایجاد سودهای زیادی برای خود می‌شوند.
برخی صرافی‌ها با تغییرات ناگهانی قیمت ارزها، تاثیرات جدی بر بازار ایجاد کرده و سود کلانی به دست می‌آورند. برای مثال، صرافی شناخته شده بای‌بیت، با دارا بودن حجم زیادی از سرمایه، تأثیراتش بر بازار قابل توجه است؛ این صرافی پرکاربرد در زمینه تریدهای اهرم‌دار، یکی از عوامل کلیدی در ایجاد لیکوییدی‌های بزرگ می‌باشد.
در بازارهای صرافی متمرکز، مارجین و حتی معاملات اسپات می‌توانند باعث آسیب و ضرر جدی به کاربران شوند. به طوری که گاها تنها در یک صرافی، حرکت‌ها و نوسانات ناگهانی رخ می‌دهد که در سایر صرافی‌ها اثری از این حرکت وجود ندارد. این نوع رفتارها عمدتا در پس زمینه انجام می‌شود و اغلب به سختی قابل اثبات است که خود صرافی مسئول این اقدامات بوده است.
استفاده گسترده از این فعالیت‌ها در صرافی‌های متمرکز در مبادلات ارزهای دیجیتال رایج است. اما با وجود این واقعیت، صرافی‌ها معمولا مبالغ زیادی در تبلیغات خود در وسائط مختلف و سایت‌های خبری صرف می‌کنند و همچنین از اقداماتی مانند نفوذ، تغییر و حذف گزارش‌ها و اخبار منفی استفاده می‌کنند تا از شناسایی کلاهبرداری‌ها و تخلفات خود جلوگیری کنند.
با وجود تاثیرات منفی گسترده صرافی‌های متمرکز بر بازار ارزهای دیجیتال، حذف این بسترها به طور قطعی بهبود قابل ملاحظه‌ای در بازار ارزهای دیجیتال ایجاد خواهد کرد. با این همه، باید توجه داشت که در شرایط کنونی، جامعه هنوز به حدی پیشرفت نکرده است که امکان معاملات همتابه‌همتا یا P2P به طور گسترده ممکن باشد.
به عنوان مثال، در حال حاضر امکان خرید کالاها و خدمات با ارزهای دیجیتال به راحتی وجود ندارد. همچنان کالاها و خدمات با ارزهای ملی یا واحدهای پولی فیات معامله می‌شوند. به همین دلیل، افراد مختلف مجبور به استفاده از بسترهای صرافی با احراز هویت هستند تا بتوانند وارد بازار ارزهای دیجیتال شوند.
در جستجوی یک صرافی متمرکز، بهترین گزینه آن است که لوریج (اهرم)، فیوچرز و سایر خدمات جانبی را نداشته باشد. همچنین، ارزهای بی‌ارزشی که فقط در یک دوره کوتاه مدت، دامپ و پامپ‌های زیادی دارند را تبلیغ و لیست نکند. در عوض، ارزهایی که عمر بالاتر و زیرساخت و یک تیم قوی و شرایط مناسب دارند را ارائه دهد.
صرافی‌های متمرکز امکان انجام معاملات از ارزهای فیات به ارزهای دیجیتال (یا برعکس) را دارند. همچنین، این صرافی‌ها قادر به انجام معاملاتی بین دو ارز دیجیتال مختلف و یک سری خدمات جانبی هستند. با وجود تمام قابلیت‌ها، برای مواجه نشدن با مشکلاتی که در بخش قبل ذکر شد، پیشنهاد می‌شود تا حد امکان از صرافی‌های غیرمتمرکز استفاده شود.
صرافی‌های غیرمتمرکز در زنجیره اصلی یا Onchain عمل می‌کنند؛ زمانی که تراکنش‌ها در زنجیره اصلی انجام می‌شوند، تمام جزئیات آن‌ها به‌صورت شفاف ثبت می‌شود و قابل رصد است. در نوع صرافی‌های غیرمتمرکز، واسطه‌ای در انجام معاملات وجود ندارد و با استفاده از قراردادهای هوشمند معاملات به صورت همتابه‌همتا انجام می‌شود.
همچنین، با استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز، با داشتن کنترل کامل بر سرمایه‌تان، می‌توانید به‌صورت دقیق‌تر و هوشمندانه‌تر در بازار ارزهای دیجیتال فعالیت کنید و از پتانسیل سودآوری بیشتر بهره‌مند شوید. همچنین، از آسیب‌های ممکن که توسط صرافی‌های متمرکز یا واسطه‌های بازار مانند سیلسیوس و 3AC ایجاد شود، در امان بمانید. علاوه بر این، شما قادر به انجام معاملات به صورت ناشناس و بدون نیاز به احراز هویت در بازار مالی هستید.
برای وارد شدن به بازار ارزهای دیجیتال، آموزش مالی کافی برای مدیریت مناسب سرمایه شما ضروری است.
حتی اگر مجبور به ترید در داخل صرافی متمرکز شدید، کل سرمایه را در آنجا نگهداری نکنید و فقط درصد کمی از سرمایه را برای ترید در صرافی بگذارید. همچنین، به‌طور منظم اقدام به برداشت سرمایه کنید تا در صورت بروز مشکل، سرمایه شما در خطر نباشد.
به عنوان جمع بندی نهایی این مقاله، می‌توان گفت که صرافی‌های متمرکز، جزو ابزار و لازمه ورود به دنیای ارزهای دیجیتال محسوب می‌شوند. در واقع ارزهای دیجیتال ساخته شدند که کسی سهام‌دار و نگهدارنده‌ی سرمایه مردم نشود و کنترل سرمایه دیگران در دست کسی نباشد؛ اما چون کالاها و خدمات به واسطه ارزهای کشوری و فیات معامله می‌شوند، حذف کامل این صرافی‌ها ممکن نیست و تا زمانی که ارزهای دیجیتال به عنوان واحد معاملاتی کلیدی شناخته نشوند، وجود صرافی‌های متمرکز لازم خواهد بود.
در انتخاب یک صرافی، نکات مهمی وجود دارد که در مقاله حاضر شرح داده شده است و نیاز است قبل از ورود به بازار ارزهای دیجیتال، آگاهی مورد نیاز را کسب کنید.
شیما یزدانی نویسنده محتوا و معامله‌گر (تریدر) در زمینه ارزهای دیجیتال هستم. دارای مدرک دکتری مکانیک (گرایش تبدیل انرژی) از دانشگاه حکیم سبزواری و 4 سال سابقه در امر ...
