بلاک چینامور مالی غیرمتمرکز با استفاده از قراردادهای هوشمند در بلاک‌چین، امکان انجام انواع فعالیت‌های مالی را بدون نیاز به واسطه‌های متمرکز فراهم نموده است. در این راستا، برای معامله و سرمایه‌گذاری، روش‌های متنوعی ارائه شده که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، استخرهای نقدینگی می‌باشد. در این مقاله، قصد داریم به بررسی مفهوم استخر نقدینگی، نحوه کار، مزایا و معایب آن بپردازیم؛ پس برای آشنایی بیشتر در این زمینه تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
استخرهای نقدینگی (Liquidity Pool (LP))، یکی از اصلی‌ترین اجزای دیفای است که می‌توان از طریق آن به سپرده‌گذاری و همچنین مبادله دارایی‌های دیجیتال پرداخت.
در واقع، استخر نقدینگی، قرارداد هوشمندی است که با قفل ارزهای دیجیتال، یک بازار معاملاتی فعال و پویا را ایجاد می‌کند. در این مقاله، پیش از بررسی نحوه عملکرد استخر نقدینگی، نیاز است که مروری بر مفهوم دیفای داشته باشیم.
امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای (DeFi)، به مجموعه‌ای از بسترها و برنامه‌های مالی اشاره دارد که بدون نیاز به واسطه‌های متمرکز، امکان انجام معاملات، وام‌گیری، وام‌دهی و سرمایه‌گذاری را برای کاربران فراهم می‌کند. دیفای با استفاده از قراردادهای هوشمند، امنیت، شفافیت و کارایی بالایی را در امور مالی ارائه می‌دهد.
یکی از اجزای اصلی دیفای، صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) هستند؛ در این نوع صرافی‌ها، با به‌کارگیری بازارسازهای خودکار(AMM)، کاربران بدون نیاز به دخالت شخص ثالث قادر به مبادله ارزهای دیجیتال می‌باشند. اما چگونه دارایی‌های موردنیاز معامله‌گران در این صرافی‌ها تامین می‌شود؟ در پاسخ این سوال باید گفت که استخرهای نقدینگی نقش اساسی در تامین دارایی‌های موردنیاز را دارند؛ این استخرها، با استفاده از قراردادهای هوشمند، تعادل را بین عرضه و تقاضا حفظ می‌کنند.
استخرهای نقدینگی، نقش یک صرافی غیرمتمرکز را برای کاربران ایفا می‌کنند و نیازی به دفترهای سفارش سنتی، خریدار و یا فروشنده ندارند. در واقع، در این استخرها، ارزهای دیجیتال با استفاده از یک قرارداد هوشمند قفل می‌شوند؛ این قراردادهای هوشمند، شرایط و قوانینی را برای تبادل و معامله دارایی‌های دیجیتال تعیین می‌کنند.
قیمت توکن‌ها، بر اساس نسبت تقاضا و عرضه در استخر نقدینگی محاسبه می‌شود. افرادی که توکن‌های خود را در استخر نقدینگی قرار می‌دهند، می‌توانند سودی را از کارمزد معاملات کسب کنند؛ به این افراد، تامین‌کننده نقدینگی (Liquidity Provider) گفته می‌شود.
به تامین‌کنندگان نقدینگی، به ازای ورود سرمایه به استخر، توکن LP (Liquidity Provider Token) اعطا می‌شود. این توکن، نشان‌دهنده‌ی سهم تامین‌کننده از استخر است. صرافی‌های غیرمتمرکز Uniswap ،PancakeSwap و PulseX به عنوان صرافی‌های مطرح در این زمینه به شمار می‌روند.
استخرهای نقدینگی مزایای زیادی برای کاربران بسترهای دیفای دارند؛ برخی از این مزایا در ادامه ارائه شده است.
استخرهای نقدینگی، بدون نیاز به یافتن خریدار و فروشنده، امکان تبادل سریع و کارآمد دارایی‌های دیجیتال را فراهم می‌کنند. در واقع، این استخرها، با استفاده از قرارداد هوشمند و به صورت خودکار سفارش‌های خرید و فروش را بر اساس پارامترهای از پیش تعیین شده به یکدیگر ارتباط می‌دهند.
یکی از راه‌های رایج کسب درآمد از استخرهای نقدینگی، سرمایه‌گذاری در آن‌ها به عنوان تامین‌کننده نقدینگی است. در این حالت، تامین‌کننده نقدینگی بابت مشارکت در استخر سود دریافت می‌کند. البته نکته‌ای که در اینجا باید به آن توجه کنیم ریسک‌هایی است که سرمایه‌گذار ممکن است متحمل شود. برای مثال، اگر قیمت جفت رمزارزی که سرمایه‌گذاری شده کاهش یابد، سرمایه‌گذار ضرر می‌کند.
کشت سود (Yield Farming)، یکی از روش‌های سرمایه‌گذاری در امور مالی غیرمتمرکز است که کاربران با تامین نقدینگی برای پروژه‌های مختلف بلاک‌چینی، توکن‌هایی را به عنوان پاداش دریافت می‌کنند. این روش به کاربران اجازه می‌دهد تا از سود معاملاتی و سود توزیعی توکن‌ها بهره‌مند شوند.
استخرهای نقدینگی، بر اساس نسبت دارایی‌های موجود در استخر، از یک الگوریتم ریاضی برای تعیین قیمت دارایی‌ها استفاده می‌کنند. این امر باعث می‌شود که قیمت‌ها همواره به تعادل برسند و از دستکاری قیمت جلوگیری شود.
برای پیوستن به یک استخر نقدینگی نیازی به احراز هویت نیست و موانعی که برای فعالیت در یک صرافی متمرکز موجود است در اینجا مطرح نمی‌باشد.
یکی از مزایای استخرهای نقدینگی، گرفتن وام بدون نیاز به ضامن و مراحل پیچیده امور مالی سنتی است. در این بسترها، با اتکا به پروتکل‌ها و قراردادهای هوشمند، عملیات وام‌دهی به سرعت پردازش می‌شود. نکته قابل توجه این است که دریافت وام رمزارز از این بسترها، نیازمند وثیقه‌گذاری همان میزان رمزارز (البته از نوع ارز دیگری) می‌باشد.
ممکن است این سوال مطرح شود که اگر کاربری معادل وام درخواستی رمزارز داشته باشد، چرا باید وام بگیرد؟ در جواب این سوال می‌توان گفت که نحوه استفاده و کسب درآمد از رمزارزها، با امور مالی متمرکز متفاوت است.
برای مثال با توجه به نوسانات زیادی که برخی از رمزارزها در صرافی‌های مختلف دارند، افرادی که از بستری وام می‌گیرند به‌آسانی می‌توانند از این اختلاف قیمتی استفاده کنند؛ بدین صورت که، رمزارزی که به‌صورت وام دریافت کرده‌اند را در بسترها یا صرافی‌های دیگر فروخته و از اختلاف قیمت آن کسب سود کنند.
در عین حال، رمزارزی که به عنوان وثیقه قرار داده‌اند نیز ممکن است تا زمان تسویه وام، قیمت آن افزایش یافته و بتواند از هر دو طرف سود کنند. البته همه این فرضیات بر مبنای دانش و آگاهی کافی از تحلیل و پارامترهای مختلف تاثیرگذار بر روی بازار رمزارزها است.
اگرچه استخر نقدینگی می‌تواند به عنوان یک ابزار جذاب برای سرمایه‌گذاری در دنیای دیفای محسوب شود، اما این بسترها نیز با ریسک‌ها و چالش‌های خاص خود همراه هستند.
ضرر ناپایدار، یکی از ریسک‌هایی است که سرمایه‌گذاران در استخرهای نقدینگی رمزارز با آن روبه‌رو می‌شوند.
این ضرر، زمانی رخ می‌دهد که قیمت توکن‌های قرار داده شده در استخر نقدینگی، نوسانات زیادی داشته و نسبت ارزش بین دو توکن در مقایسه با زمانی که در استخر قرار داده شده‌اند تغییر کند. این تغییرات باعث می‌شود که ارزش اصلی سرمایه‌گذار در استخر کاهش یابد. به عبارت دیگر، اگر سرمایه‌گذار توکن‌های خود را از استخر بردارد، کمتر از آنچه که وارد کرده است دریافت می‌کند.
این استخرها توسط قرارداد هوشمند کنترل می‌شوند و بنابراین خطراتی همچون باگ‌ها و نقص‌های این قرارداد‌ها را نیز باید در نظر داشت. اگر قرارداد هوشمند دارای خطای برنامه‌نویسی باشد و یا مورد حمله قرار گیرد، ممکن است باعث شود که توکن‌های موجود در استخر نقدینگی سرقت شده و یا قابل برداشت نباشند.
استخرهای نقدینگی عمدتا بر اساس تعادل تقاضا و عرضه عمل می‌کنند. در صورت تغییرات ناگهانی در قیمت دارایی‌ها، این استخرها ممکن است به شدت تحت تاثیر قرار گیرند. توجه به مدیریت ریسک در استخرهای نقدینگی، برای جلوگیری از خسارات جدی امری مهم است.
استخر نقدینگی ایده‌ای شگفت‌انگیز و موقعیتی مناسب برای سرمایه‌گذاری می‌باشد. همان‌طور که بررسی شد، این استخرها ریسک‌های خاص خود را دارند و کار با آن‌ها نیازمند تخصص و مهارت زیادی است. در این مقاله سعی کردیم شما را با مفهومی به نام استخرهای نقدینگی، نحوه کارکرد و اهمیت آن در امور مالی غیرمتمرکز آشنا کنیم. در پایان نیز ریسک‌های موجود در استخرهای نقدینگی عنوان شد. امیدواریم که خواندن این مطلب برایتان سودمند واقع شده باشد؛ مشتاقانه منتظر تجربه و پیشنهادات شما در زمینه استخرهای نقدینگی هستیم.
شیما یزدانی نویسنده محتوا و معامله‌گر (تریدر) در زمینه ارزهای دیجیتال هستم. دارای مدرک دکتری مکانیک (گرایش تبدیل انرژی) از دانشگاه حکیم سبزواری و 4 سال سابقه در امر ...
